فلسفه عزاداری برای امام حسین (ع): اهمیت و تأثیر آن در جامعه اسلامی

ماه‌های محرم و صفر، یادآور یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین حوادث در تاریخ اسلام است. اما یک نکته مهم که باید به مردم تذکر داده شود، این است که عزاداری برای امام حسین و روضه‌خوانی فقط به‌منظور ثواب بردن نیست. بلکه هدف اصلی از این مراسم‌ها، پیشرفت و رشد معنوی و اخلاقی ما است. روضه‌خوانی تنها این نیست کسی چیزی بگوید و دیگری گریه کند؛ بلکه باید نگاهی عمیق‌تر به این مراسم‌ها داشت و به ارزش‌های انسانی و دینی که در آن‌ها نهفته است، پی برد.

عزاداری امام حسین 1403

• آغاز ماه محرم سال 1403 شمسی، یکشنبه 17تیرماه است.
• 9 محرم (تاسوعا) مصادف با دوشنبه 25 تیرماه 1403 (تعطیل)
• 10 محرم (عاشورا) مصادف با دوشنبه 26 تیرماه 1403 (تعطیل)
• پایان ماه محرم سال 1403 شمسی، دوشنبه 15 مردادماه است.

ما و شما باید، خصوصاً در ماه‌های محرم و صفر که ماه‌های برکات اسلامی و زنده ماندن اسلام هستند، این ماه‌ها را با ذکر مصائب اهل بیت زنده نگه داریم. زیرا تا کنون، این مذهب با ذکر مصائب اهل بیت، مرثیه‌سرایی و روضه‌خوانی زنده مانده است.

روضه سیدالشهدا برای حفظ مکتب سیدالشهدا است. این گریه‌ها و روضه‌ها، این مکتب را طی ۱۴۰۰ سال حفظ کرده‌اند. این منبرها، روضه‌ها، مصیبت‌ها و سینه‌زنی‌ها، اسلام را تا کنون زنده نگه داشته‌اند و این نقش، نقشی است که اسلام را همیشه زنده نگه داشته است. این گریه‌ها، مکتب سیدالشهدا را زنده نگه داشته‌اند.

فلسفه وجود عزاداری برای امام حسین (علیه السلام)

فلسفه وجود عزاداری برای امام حسین، حفظ و انتقال ارزش‌ها و درس‌های واقعه عاشورا به نسل‌های آینده است که در ادامه به تمامی نکات لازم پرداخته می‌شود:

1. یادآوری فداکاری و ایستادگی: عزاداری برای امام حسین (علیه السلام) نمادی از ایستادگی در برابر ظلم و بی‌عدالتی است. این فداکاری عظیم یادآور می‌شود که در برابر ظلم و فساد باید مقاومت کرد، حتی اگر این مقاومت به قیمت جان باشد.

2. ترویج ارزش‌های انسانی: یکی دیگر از اهداف مهم عزاداری، ترویج و تقویت ارزش‌های انسانی مانند صداقت، شجاعت، و ایثار است. امام حسین (علیه السلام) با فداکاری خود نشان داد که این ارزش‌ها برتر از زندگی دنیوی هستند.

3. همبستگی و اتحاد جامعه: مراسم عزاداری برای امام حسین (علیه السلام) فرصتی برای ایجاد پیوندهای اجتماعی و تقویت همبستگی در میان مسلمانان است. این مراسم‌ها با تجمع افراد در مساجد و حسینیه‌ها، فرصتی برای ارتباط گرفتن نزدیک‌تر و همدلی بیشتر میان افراد جامعه است.

مطلب پیشنهادی: بهترین دعا برای شفا مریض

 سیرۀ اهل بیت در عزاداری امام حسین (علیه السلام)

•  برنامه مجلس عزاداری

امام صادق (علیه السلام) در حدیثی طولانی درباره ثواب زیارت امام حسین (علیه السلام)، خطاب به عبدالله بن حماد بصری فرمودند:

بَلَغَنِي أَنْ قَوْماً يَأْتُونَهُ مِنْ نَواحِى الكُوفَةِ و ناساً غَيْرَهُمْ وَنِسَاءَ يَنْدُبْنَهُ وَ ذَلِكَ فِي النَّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ فَمِنْ بَيْنِ قَارِي يَقْرَأُ وَ قَاصُ يَقُصُّ وَ نَادِبٍ يَنْدُبُ وَ قَائِلٍ يَقُولُ الْمَرَائِي
به من خبر رسیده است که در نیمه شعبان، قومی از اطراف کوفه به‌همراه گروه‌های دیگر به زیارت امام حسین (علیه السلام) می‌آیند؛ از جمله [آن‌ها] زنانی [هستند] که بر حسین ندبه می‌کنند. همچنین در میان ایشان، قاری و راوی و نوحه گر و مرثیه گو وجود دارد که می‌خوانند و روایت می‎‌کنند و نوحه می‌کنند و مرثیه می‌گویند.

عبدالله بن حماد به ایشان عرض کرد: «آری! بعضی از آنچه تعریف کردید، مشاهده کرده‌ام.» حضرت (علیه السلام) فرمودند:

الْحَمْدُلِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ فِي النَّاسِ مَنْ يَقدُ إِلَيْنَا وَ يَمْدَحُنا وَ يَرْنِي لَنَا… .
حمد و سپاس خدایی را که در میان مردم، کسانی را قرار داد که برای ما مفیدند
و ما را مدح می‌کنند و بر ما مرثیه می‌خوانند!

• گریه در مراسم عزاداری امام حسین

در روایتی به نقل از ابن‌بُکَیر، امام جعفر صادق (علیه السلام) فرموده‌اند:

إِنَّهُ لَيَنْظُرُ إِلَى مَنْ يَبْكِيهِ فَيَسْتَغْفِرُ لَهُ وَيَسْأَلُ أَبَاهُ الْإِسْتِغْفَارَ لَهُ وَيَقُولُ أَيُّهَا الْبَاكِي لَوْ عَلِمْتَ مَا أَعَدَّ اللهُ لَكَ لَفَرِحْتَ أَكْثَرَ مِمَّا حَزَنْتَ وَ إِنَّهُ لَيَسْتَغْفِرْ لَهُ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ وَ خَطِيئَةٍ.

همانا امام حسین به کسی که برای او گریه می‌کند، نظر کرده و برای او استغفار می‌کند و از پدرش نیز در حق او درخواست استغفار می‌کند و [به گریه‌کننده‌اش] می‌فرماید: « ای گریه‌کننده! اگر می‌دانستی که خداوند برای تو چه چیزی آماده کرده است، قطعاً شادی تو بیش از حُزنت می‌شد» و همانا خداوند همۀ گناهان و خطاهای او را می‌آمرزد.»

امام صادق (علیه السلام) در کلام گهربار دیگری فرمود:

کامل‌ترین مؤمن از نظر ایمان، کسی است که خُلق او نیکوتر، رقّت قلب و گریه‌اش برای ما اهل بیت بیشتر، دوستی‌اش با ما اهل بین زیادتر، حزن و اندوه و سوزش دلش در مصیبت ما شدیدتر و مودت و دوستی او برای ما بیشتر باشد.

رفتارهای فردی در عزاداری

1. لباس مشکی پوشیدن
2. به دیدار هم رفتن و تسلیت گفتن به یکدیگر
3. پرهیز از خندیدن در ایام عزا و محزون بودن در این ایام
4. سلام گفتن بر امام حسین (علیه السلام) و لعن قاتلان آن حضرت در هنگام نوشیدن آب
5. رها کردن کسب‌وکار در ایام عزا
6. حالت مصیبت‌زده به خود گرفتن

فعالیت های جمعی در اقامۀ عزای اهل بیت

1. برگذاری دسته‌های گروهی
2. اقامه مجلس عزا در خانه‌ها
3. پخش اطعام بین نیازمندان و عزاداران
4. ساتر زدن بین زنان و مردان

مطال پیشنهادی: بهترین مساجد در مشهد برای عزاداری

 

انحرافات فکری و رفتاری عزاداری

بسیار متأسفیم که در این سه چهار سال اخیر، برخی کارها به نام عزاداری انجام می‌شود که برخلاف اصول و اخلاق اسلامی است. در ارتباط با مراسم عزاداری ماه محرم، مشاهده می‌شود که برخی به اشتباه این مراسم‌ها را در جامعه ما ترویج دادند. کارهایی را باب می‌کنند و رواج می‌دهند که هر کس ناظر آن باشد، برایش سؤال به وجود می‌آید.

۱. قفل زدن به بدن

در گذشته بین طبقه عوام معمول بود که در روزهای عزاداری، به بدن خودشان قفل می‌زدند. البته پس از مدتی بزرگان و علما این عمل را منع کردند؛ اما متأسفانه دوباره شاهد ترویج این رسم هستیم و برخی افراد در گوشه و کنار این کشور به بدن خودشان قفل می‌زنند. این کار غلطی است که برخی افراد انجام می‌دهند و به فرهنگ اسلامی آسیب می‌زند!

۲. قمه‌زنی

قمه زدن از کارهای خلاف است. می‌دانیم که چگونه اخلاص و محبت مردم به سالار شهیدان، حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام)، مورد جفا در قضاوت‌های جهانی واقع می‌شود. چگونه درک روشن‌بینانه آنان در اعتقاد به مقام والای اهل بیت (علیه السلام) به خاطر بعضی اعمال جاهلانه حمل بر اموری می‌شود که از ساختار شیعه و ائمه بزرگوارشان بسیار دور است. می‌بینیم که چگونه عزاداری بر جگرگوشگان زهرای اطهر (سلام و الله علیها) مورد تبلیغ سوء دشمنان متعصب و تبلیغاتچی‌های شیطان استعمار قرار می‌گیرد.

برخی اعمالی که هیچ ریشه دینی ندارند، بهانه به دست دشمنان مغرض می‌دهند تا اسلام و تشیع را به عنوان آیینی خرافی معرفی کنند و بغض و عداوت خود را نسبت به نظام مقدس جمهوری اسلامی در تبلیغات خود آشکار سازند.

3. انجام دادن حرکات وهن آمیز

در زیارت‌های مذهبی، انجام دادن حرکات وهن‌آمیز شأن و حرمت مکان مقدس را زیر سؤال می‌برد، همچنین می‌تواند بهانه‌ای برای سوء استفاده دشمنان دین و مذهب شود. اعمالی مانند قمه‌زنی، قفل زدن به بدن، و سایر رفتارهای افراطی که هیچ ریشه دینی ندارند، نه تنها تأثیر مثبت در روح و معنویت زائران ندارند، بلکه می‌توانند چهره‌ای نادرست از دین به دیگران ارائه دهند.

این گونه اعمال به جای تقویت ایمان و ارزش‌های دینی، سبب تضعیف آن‌ها و ایجاد تصویری خرافی و نادرست از مذهب می‌شوند. بنابراین، لازم است با آگاهی و شناخت درست از اصول و آموزه‌های دینی، از انجام چنین رفتارهایی خودداری کنیم و زیارت را به شکلی انجام دهیم که به عظمت و قداست آن مکان احترام بگذاریم.

ثمره و برکات مجالس عزاداری امام حسین (علیه السلام)

1. تربیت انسان مطلوب اسلام
2.  ایجاد روحیۀ مجاهدت و شهادت‌طلبی
3. سازماندهی مردمی، در مقابل ظالمان
4. زمینه‌سازی برای آغاز نهضت‌های اسلامی
5. ایجاد قدرت مقاومت در برابر دشمنان
6. ایجاد حاکمیت اسلام و حفظ نظام اسلامی
7. تحقق وحدت کلمه

اهمیت عزاداری در فرهنگ اسلامی

عزاداری برای امام حسین (علیه السلام) در فرهنگ اسلامی اهمیت بالایی دارد. این مراسم‌ها نه تنها به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مناسبت‌های مذهبی در تقویم اسلامی هستند، بلکه یادآور واقعه کربلا و فرصتی برای تجدید عهد با ارزش‌های دینی و انسانی محسوب می‌شوند.

نتیجه‌گیری

عزاداری برای امام حسین (علیه السلام) یک مراسم صرفاً تاریخی نیست، بلکه یک حرکت فرهنگی و اجتماعی است که به تقویت ارزش‌های انسانی و دینی کمک می‌کند. این مراسم‌ها فرصتی است برای تأمل در فداکاری‌ها و ایستادگی‌های امام حسین (علیه السلام) و یاران ایشان است.

اگر به دنبال تجهیز مساجد و حسینیه‌ها با محصولات مذهبی با کیفیت هستید، فروشگاه ما می‌تواند نیازهای شما را برآورده کند. ما انواع قرآن، جانماز، مهر، جامهری، رحل، مفاتیح و صلوات شمار را با بهترین کیفیت و مناسب‌ترین قیمت‌ها ارائه می‌دهیم. از شما دعوت می‌کنیم تا از محصولات ما دیدن کنید و برای سفارش و تهیه این اقلام با ما تماس بگیرید.

---

منابع: کتاب هیئت ویژه عزاداران