غیبت چیست؟ آثار غیبت از دیدگاه اسلام

یکی از رفتارهای بسیار زشت و منکرات که در دین اسلام نیز به آن اشاره شده است حرف زدن پشت سر کسی است. در دین اسلام به این عمل زشت غیبت گفته می شود. به این معنا که در نبود و غیاب کسی معایب او گفته شود. در قرآن و روایات غیبت مذمت شده است هم برای کسی که گوینده است و هم برای کسی که شنونده است گناه نوشته خواهد شد. انجام این عمل ناخوشایند میتواند دلایل بسیاری مانند حسادت، تکبر و خود برتر بینی و … داشته باشد. غیبت کردن آثار و نتایج ناگواری به همراه خواهد داشت. در ادامه این مقاله به بررسی آثار غیبت از دیدگاه اسلام خواهیم پرداخت…

تعریف

کلمه غیبت همان طور که در مجمع البیان گفته شده است به این معناست که: هنگامی که شخصی حضور ندارد پشت سر او حرفی بزنید که وجدان بیدار، اجازه این کار را نمی دهد و اگر او بشنود، ناراحت شود، به همین جهت بدگویی دنبال سر فردی که تظاهر به فسق و گناه می‌کند را، به عنوان غیبت کردن شناخته نمیشود چراکه در صورتی که خود فرد متوجه این موضوع بشود ناراحت نخواهد شد.

انواع غیبت

این عمل زشت به سه قسمت تقسیم می شود که شامل:

1- ذکر کردن چیزی که نقص شرعی یا عرفی نسبت به حال شخص غیبت شده باشد و آن مطلب هم برای شخص شنونده تازه باشد و خود فرد نیز رازی به فاش شدن این راز نباشد و غیبت کننده هم در مقابل کوچک کردن آن شخص و عیب گذاری بر اوست.

2- نوع دیگر آن گفتن ایرادها و مشکلات به صورت پنهانی است، لیکن نه به قصد مذمت کردن و عیب گذاردن و پست کردن او، بلکه به منظور دیگری مانند سرگرمی و دلسوزی و … عیب و ایراد فرد ها بیان کند که شکّی در حرام بودنش نیست.

3- نوع سوم این عمل زشت گفتن عیب کسی نزد فرد دیگری حتی اگر آن فرد از آن آگاهی داشته باشد. در بعضی از روایات به این موضوع اشاره شده است که این مورد نیز شامل میشود.

غیبت کردن از دیدگاه قرآن و معصومین

این عمل در در آیه ۱۲ سوره حجرات به آن اشاره شده است یکی از اعمال حرام و زشت است به طوری که از آن به خوردن گوشت برادرِ مرده تعبیر شده است. در روایات بسیاری هم به طور شدیدی از انجام این کار نهی شده ایم. رسول خدا (ص) در این باب فرمود: هر مرد و زن که مسلمان باشد و این عمل را انجام دهد نماز و روزه او تا چهل روز مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت مگر این که این عمل زشت توسط کسی که مورد غیبت قرار گرفته است بخشیده شود. همچنین پیامبر(ص) انجام این کار تاثیر بیشتری در از بین بردن اسلام از خوره در درون او دارد و غیبت را موجب انتقال اعمال خیر به غیبت شونده و گناهان او به کسی که این کار را انجام داده است خواهد شد. همچنین ایشان اشاره کردند که، گناه آن سخت‌تر از زنا است و نهی کنید خود و دیگران را از انجام این عمل؛ زیرا خداوند توبه زناکار را می‌پذیرد؛ در صورتی که توبه غیبت کننده در صورت بخشش فرد غیبت شونده پذیرفته خواهد شد.

امام صادق(ع) در حدیثی حسد را به عنوان یکی از ریشه های گناه بر شمرده اند و فرمودند: غیبت باعث خارج شدن مؤمن از ولایت خدا و وارد شدن در ولایت شیطان معرفی می‌کند.

در حدیثی دیگر نیز پیامبر اکرم (ص) فرموده اند هرکس از برادرش غیبتی را دفع کند خداوند هزار باب شر را از او در دنیا و آخرت خواهد بست.

کفاره غیبت

این عمل شوم شامل دو جنبه حق الله و حق النّاس میباشد که باید به آن توجه کرد مخصوصا در هنگام توبه و پشیمانی. توبه از جنبه اول پشیمان‌ شدن و طلب بخشش و آمرزش از خدا است و از جنبه دیگر اگر به شخصی در مورد او غیبت شده است از این موضوع خبر نداشته باشد و در اظهارش مظنّه ضرر و فساد باشد و ایجاد عداوت شود یا آن شخص فوت کرده باشد و یا به گونه ناپدید شده باشد که در دسترش نباشد باید برای او استغفار کند و در ثواب بعض عباداتش او را شریک گرداند.باید به او محبت و احسان کند تا حقی که از ضایع شده است جبران شود و اگر به او خبر رسیده باشد و می‌تواند برود از او طلب حلّیت کند باید برود و به هر شکلی که میشود رضایت او را جلی نماید.

اثار غیبت در زندگی